VIZANTIJSKI ASKETSKI OCI I DUHOVNICI , Georgije Florovski , Otačnik Beograd 2009 , ključne reči: Pravoslavlje ,Patrologija , Pravoslavni asketizam , Početkom tridesetih godina dvadesetog veka, tada na početku svoje bogoslovske karijere, otac Georgije V. Florovski objavljuje svoja predavanja iz patrologije, održana na akademiji Sv. Sergeja u Parizu. Siromaštvo, koje će ga pratiti čitavog života, onemogućava ga da predavanja objavi u celini. Skraćuje tekst, a uklonjena mesta markira sa ’...’. Pojavljuju se samo dva toma: Vostočnыe Otcы IV v. (1931) i Vizantiйskie Otcы V-VIII v. (1933). Čitav rukopis biva arhiviran, sa namerom da se u potpunosti objavi kada se za to steknu uslovi. Naredne četiri decenije, uprkos svetskoj slavi, ne uspeva da objavi prvobitno napisan tekst. Čak i činjenica da su dve knjige predavanja postale klasici u patrologiji, i to ne samo u pravoslavnom svetu, ne rezultira publikovanjem čitavog teksta. To će se dogoditi tek nakon smrti o. Georgija: rukopis će biti pripremljen za štampu septembra 1978; Florovski umire avgusta 1979, a knjige će se pojaviti 1987. godine (u njegovim sabranim delima).
Predavanja koja su prvobitno održana i štampana na ruskom, sada se revidirana i dopunjena pojavljuju na engleskom jeziku, a ranijoj verziji teksta su dodate i neke kasnije studije o. Georgija; čitav materijal je štampan u četiri toma: Eastern Fathers of the Fourth Century (Collected Works, Vol. 7); Byzantine Fathers of the Fifth Century (ibid., Vol. 8); Byzantine Fathers of the Sixth to Eight Centuries (ibid., Vol. 9); Byzantine Ascetic and Spiritual Fathers (ibid., Vol. 10). U izdanju Bogoslovskog društva „Otačnik“, pojavio se prevod četvrtog toma koji je posvećen vizantijskim ocima-podvižnicima. U odnosu na prvo rusko izdanje, ova verzija teksta sadrži i kritičke osvrte na novije radove koji su se bavili ovom tematikom (najznačajnija je kritika stavova Andreasa Nigrena), kao i dva priloga: „Podvižnički ideal i Novi zavet“ i „Protivljenje podvižništvu i monaštvu“.
Nakon poziva S. Bulgakova, Florovski dvadesetih godina dolazi u Pariz i na svetosergejevskoj akademiji preuzima katedru za patrologiju. Tada otpočinje predano istraživanje patrističkih izvora, izučava i grčku paleografiju kako bi što temeljnije iščitavao otačke tekstove. Po sopstvenom svedočanstvu, sate provodi nad otačkim knjigama, dok sekundarnu literaturu uzima u obzir naknadno, kako bi što doslednije izlagao učenja otaca. Kada se počeo baviti patrologijom, dakle između dva svetska rata, već su bila jasno formirana dve pristupa. Prvi – istorijski, bio je veoma popularan na Zapadu (najpoznatiji predstavnik je Kvasten [Johannes Quasten]), u načelu, otačku tradiciju tretira kao istoriju (hrišćanske) književnosti. Krajem devetnestog veka se u patrologiji pojavljuje i drugi pravac, nazvan Dogmengeschichte, koji akcenat sa samih pisaca pomera na njihovih učenja. Georgije Florovski i u knjizi Vizantijski asketski oci i duhovnici, kao i u ostalim patrološkim istraživanjima, vrši sintezu dva pomenuta metoda, odn. koristi istorijsko-bogoslovsku metodu. Ona je, uzgred budi rečeno, bila već zastupljena kod nekih pretežno ruskih istoričara i bogoslova, u prvom redu, V. Bolotova, A. Brilijantova, S. Epifanoviča, I. V. Popova i dr.
Analiza razvoja asketskog bogoslovlja u Vizantiji, koju je realizovao o. Georgije Florovski, razotkriva sve puteve i stranputice kojima se kretalo pravoslavno podvižničko mišljenje u prvom periodu svoje istorije. I što je još važnije, podseća da je hrišćanstvo ne samo bogoslužbena već i podvižnička religija, tj. da je put koji vodi ka oboženju liturgijsko-podvižnički. Bl. P. POTPUNO NOVO , mek povez, ćirilica, 296 strana